قال الله‌ تعالی فی محکم تنزیله‌: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ حَقَّ تُقَاتِهِ وَلَا تَمُوتُنَّ إِلَّا وَأَنْتُمْ مُسْلِمُونَ»

«يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَقُولُوا قَوْلًا سَدِيدًا * يُصْلِحْ لَكُمْ أَعْمَالَكُمْ وَيَغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوبَكُمْ وَمَنْ يُطِعِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ فَقَدْ فَازَ فَوْزًا عَظِيمًا»

«يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَلْتَنْظُرْ نَفْسٌ مَا قَدَّمَتْ لِغَدٍ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ خَبِيرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ»

تقوا یک فضیلت اخلاقی است در اسلام که به وسیله‌ی آن هر انسانی می‌تواند ارتباطش را با پروردگار و سایر انسانها تحکیم بخشد. کلمه‌ی تقوا درآیات قرآن جهت رشد اخلاقی و اجتماعی هر فرد برای پرهیز و دوری از آنچه:

الف: غضب و خشم خدا را بر می‌انگیزد.  

ب: و آنچه موجب ضرر و زیان برای خود شخص می‌شود. 

ج: و یا ضرر و زیان برای دیگران می‌شود بکار رفته است.

 در حقیقت برای این است که انسان نفس خویش را قرنطینه نموده و در محفظه‌ای قرار دهد آن‌طوری که از عذاب خدا ترس و بیم داشته باشد، تا مستحق عذاب الهی نشود نفس خویش را از مخالفت با اوامر خداوندی محفوظ دارد و چون به عظمت خدا و صفات قدرت و کمال او پی ببرد و ایمان داشته باشد به رحمتش امیدوار و از غضبش در امان می‌ماند. لذا اعمالی که انجام می‌دهد: اولاً؛ خالصانه باشد ثانیاً؛ نفس خود را از هر نوع فساد و بدی برای رضایت خدا دور داشته نه تنها به خود بلکه به دیگران ضرر و زیان نرساند. پس می‌توانیم بگوییم متقی کسی است که مطیع فرمان خدا بوده و تمام طاعات و عباداتش برای اوست، طبعاً از گناه و شرک و ظلم و انحراف دور شده مطابق با قوانین و شریعت اسلامی رفتار می‌کند. در اصل تقوا یعنی حفظ و نگهداری نفس از هر چیز موذی و مضر و کار ناپسندیده که مانع رسیدن انسان به کمال می‌شود و اینجاست که خداوند می‌فرماید: 

«لَيْسَ الْبِرَّ أَنْ تُوَلُّوا وُجُوهَكُمْ قِبَلَ الْمَشْرِقِ وَالْمَغْرِبِ وَلَكِنَّ الْبِرَّ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ وَالْمَلَائِكَةِ وَالْكِتَابِ وَالنَّبِيِّينَ وَآتَى الْمَالَ عَلَى حُبِّهِ ذَوِي الْقُرْبَى وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينَ وَابْنَ السَّبِيلِ وَالسَّائِلِينَ وَفِي الرِّقَابِ وَأَقَامَ الصَّلَاةَ وَآتَى الزَّكَاةَ وَالْمُوفُونَ بِعَهْدِهِمْ إِذَا عَاهَدُوا وَالصَّابِرِينَ فِي الْبَأْسَاءِ وَالضَّرَّاءِ وَحِينَ الْبَأْسِ أُولَئِكَ الَّذِينَ صَدَقُوا وَأُولَئِكَ هُمُ الْمُتَّقُونَ» (سوره بقره آیه 177)

در این آیه ضمن بیان 5 رکن از ارکان ایمان و 6 مورد از فضایل اخلاقی که برای اهل تقوا بیان شده است ضمن توجه به موارد فوق آیات دیگری در رابطه با بیان تقوا در قرآن نیز آمده است از جمله:

1. تقوا در عدل و دادگستری «اعْدِلُوا هُوَ أَقْرَبُ لِلتَّقْوَى» (مائده:8) به عدالت رفتار کنید چون به تقوا نزدیکتر است.

2. عفو و گذشت نیز جزء تقواست؛ «وَأَنْ تَعْفُوا أَقْرَبُ لِلتَّقْوَى» (بقره:237)اگر گذشت کنید به تقوا نزدیکتر است.

3. استقامت و پایداری در مقابل دشمنان و مخالفان هم جزیی از تقوا می‌باشد«فَمَا اسْتَقَامُوا لَكُمْ فَاسْتَقِيمُوا لَهُمْ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُتَّقِينَ» (توبه:7) مادامی که دشمنان دین در مقابل شما پایداری و مقاومت می‌کنند شما هم باید استقامت به خرج دهید چون خداوند انسانهای متقی را دوست دارد.

ثمره و نتیجه‌ی تقوا برابر آنچه در قرآن آمده است: 

1. طبق آیه قبل دوستی و محبت خدا را حاصل می‌کند: «إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُتَّقِينَ»

2. تقوا انسان را از خوف قیامت محفوظ داشته و در دنیا باعث پیروزی می‌شود: «الَّذِينَ آمَنُوا وَكَانُوا يَتَّقُونَ (63) لَهُمُ الْبُشْرَى فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَفِي الْآخِرَةِ لَا تَبْدِيلَ لِكَلِمَاتِ اللَّهِ ذَلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ» (یونس:63-64)

3. ثواب بزرگ و نعمت پر بهای آخرت: «لِلَّذِينَ اتَّقَوْا عِنْدَ رَبِّهِمْ جَنَّاتٌ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ» (آل عمران:15)

4. رسیدن به لطف و مرحمت خداوند: « وَرَحْمَتِي وَسِعَتْ كُلَّ شَيْءٍ فَسَأَكْتُبُهَا لِلَّذِينَ يَتَّقُونَ» (اعراف:156)

5. تقوا کلید حل مشکلات و ناراحتی‌ها: «وَمَنْ يَتَّقِ اللَّهَ يَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجًا» (طلاق:2)

6. تقوا باعث آسانی کارها می‌شود: «وَمَنْ يَتَّقِ اللَّهَ يَجْعَلْ لَهُ مِنْ أَمْرِهِ يُسْرًا» (طلاق:4)

7. تقوا موجب بخشش گناهان و پاداش بزرگ در آخرت می‌شود: «وَمَنْ يَتَّقِ اللَّهَ يُكَفِّرْ عَنْهُ سَيِّئَاتِهِ وَيُعْظِمْ لَهُ أَجْرًا» (طلاق:5)

8. تقوا سبب جلب تأییدات و کمکهای الهی می‌شود: «إِنَّ الْأَرْضَ لِلَّهِ يُورِثُهَا مَنْ يَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ وَالْعَاقِبَةُ لِلْمُتَّقِينَ» (اعراف:128)

9. تقوا  موجب روشنی قلب و درک حقیقت و بصیرت می‌شود: «إِنْ تَتَّقُوا اللَّهَ يَجْعَلْ لَكُمْ فُرْقَانًا وَيُكَفِّرْ عَنْكُمْ سَيِّئَاتِكُمْ وَيَغْفِرْ لَكُمْ» (انفال:29) فرقان یعنی تشخیص حق و باطل گویا مانند نوری در وجود انسان قرار می‌گیرد که شخص به‌وسیله‌ی آن حق را از باطل تشخیص داده و راه نجات را حاصل می‌کند.

10. بهترین توشه در دنیا و آخرت تقواست: «وَتَزَوَّدُوا فَإِنَّ خَيْرَ الزَّادِ التَّقْوَى» (بقره:197) توشه برگیرید که به تحقیق بهترین توشه تقواست.

از مجموعه‌ی موارد فوق چنین برداشت می‌شود که هر شخص در همه‌ی امور خویش مانند گفتار و کردار در معاملات و معاشرات، در محل کار و کسب، در پنهان و پیدا و در خلوت و جلوت خدا را در نظر داشته تقوا را رعایت نماید و چنانچه بشر امروزی ارزش تقوا را آنچنان که می‌بایست بدان عمل می‌کرد تمام جوامع بشری از کلیه‌ی فساد و فتنه در امان بوده و زندگی پر از آرامش و امنیت را حاصل می‌نمودند و آنچه از فساد و فتنه‌ها و اختلافاتی که امروزه دامنگیر اکثریت جوامع بشری بخصوص جامعه‌ی اسلامی شده است در اثر عدم رعایت تقوا می‌باشد و در پایان همه‌ی صاحبان عقل و خرد را به مفهوم این آیه‌ی مبارک از سوره‌ی طلاق آیه‌ی 10 متوجه ساخته و گوشزد می‌نماییم: «َاتَّقُوا اللَّهَ يَا أُولِي الْأَلْبَابِ الَّذِينَ آمَنُوا قَدْ أَنْزَلَ اللَّهُ إِلَيْكُمْ ذِكْرًا».